Süt dişleri önemli midir?
Bebeklik döneminde çıkmaya başlayan ve yaklaşık 6-7 yaş dönemine kadar çocuğun ısırma, çiğneme ve ezme gibi işlemleri ile sindirimine yardımcı olan 20 adet süt dişi yüzün ve çenenin gelişimini etkilerler. Kalıcı dişlerin yerini koruyarak gelmeden önce onlara gerekli temeli hazırlar. Herhangi bir süt dişinin erken kaybı komşu dişlerin bu boşluğa doğru kaymasına ve ağız içinde çapraşıklığa yol açar.
Çocukluklarda Diş Temizliği
Çocuklardan erken dönemde başarılı bir diş ve ağız temizliği beklemek mümkün değildir. Burada ebeveynlere çok ciddi bir görev düşer. Bebeğin ağzında ilk dişler görülmeye başladıktan sonra (6-8 ay) temizlenmeye başlanmalıdır. Her beslenmeden sonra temiz bir tülbent veya gazlı bez ile dişler silinir. 1-1.5 yaşından itibaren küçük başlı, düz, yumuşak ve naylon kıllardan oluşan bir diş fırçası ile dişlerinin temizlenmesi gerekir. 2,5 yaşından sonra az miktarda diş macunu fırçanın üzerine konulabilir. Ancak kesinlikle yutulmamalıdır.
Çocuklardaki kötü alışkanlıklar diş yapısını olumsuz etkiliyor
Tırnak Yeme
Çocuklarda tırnak yeme alışkanlığı genellikle 2 yaş döneminden itibaren görülür. Bu alışkanlık ağzın ön kısmındaki dişlerde yan dönmelere, dişlerin ısırma yönünde aşınmalara neden olabilir.
Parmak Emme
Emme fonksiyonu yeni doğmuş bebeklerde çok güçlüdür. Parma emme alışkanlığının genellikle 2 yaşın sonunda kaybolması gerekir. Ancak çocuk 2 yaşını geçtiği halde parmak ya da emzik emme alışkanlığı devam ediyorsa hem çene hem de diş yapısı gelişmez. Çocuk 4-5 yaşına kadar bu alışkanlıklardan vazgeçmezse mutlaka diş hekimine başvurulması gerekir.
Diş Gıcırdatma
Çocukların uyku sırasında ve gün boyunca dişlerini gıcırdatmasının nedeni kesin olarak bilinmese de çocuğun süt dişlerini birbirine temas ettirmeye çalışmasından kaynaklandığı düşünülebilir. Dış gıcırdatma, süt köpek dişleri ve kesici dişlerde hafif aşınmalara neden olabilir. Diş gıcırdatma eğer çok ileri düzeydeyse yüz kaslarında baş, boyun, kulak ve çene ekleminde ağrılar görülebilir.
Biberon Çürükleri
Bebeklerde bazen süt dişlerinin sürmesiyle birlikte özellikle üst çene ön bölgesindeki dişlerde kahverengi ve küçük lekeler görülebilir. Aslında bu lekeler diş çürükleridir ve bu çürükler nedeniyle dişler kırılır. Bu şekilde yaygın çürüklere biberonla şekerli, ballı veya bisküvi eklenmiş sütün verilmesi ve biberonun gece boyunca çocuğun ağzında kalması neden olur. Biberon çürüğü çok hızlı ilerleyen bir çürük türüdür ve müdahale edilmezse alt kesici dişlerin de çürümesine neden olur.
Biberon çürüğünden korunmak için
- Geceleri bebeğinizi ağzında biberonla uyutmayın.
- Biberonda verdiğiniz sütün içerisine bal, şeker, bisküvi gibi tatlı şeyler katmayın.
- İlk dişlerle birlikte bebeğinizin dişlerinin bakımını yapın. Her beslenmeden sonra ıslak bir tülbent yardımıyla dişlerini silin.
Biberon çürükleri tedavi edilmezse ağrı ve iltihaplanmalara neden olarak bebeğin huzursuzlaşmasına ve beslenme düzeninin alt üst olmasına neden olabilir. Ayrıca alttan gelecek kalıcı dişlerin de şekillerinin bozuk olmasına yol açar. Bu dişler çekilmek zorunda kalırsa çocukta konuşma problemleri ortaya çıkabilir.
Çocuk Dişlerini Koruyucu Önlem ve Yöntemler
Fissür Örtücü (Fissür Sealent)
Azı dişlerinin çiğneyici yüzeylerinde pit ve fissür denilen girinti ve çıkıntılar vardır. Fissür örtücüler dişleri çürükten korumak için bu çukurları dolduran plastik esaslı malzemelerdir. Sıvı şeklinde ve beyaz renklidir. Uygularken dişleri aşındırmayan, anesteziye ihtiyaç duyulmayan, 5 dakika gibi kısa bir sürede yapılabilen ağrısız bir tedavidir. Fissür örtücüler daima dişleri yeni sürmüş çocukların, genellikle 1. ve 2. büyük azı dişlerine uygulanır.
Fluorid Uygulamaları: Flor diş minesiyle gerçekleştirdiği kimyasal bağ ile dişin çürüğe karşı direncini artıran bir elementtir. Bu özelliğinden dolayı pek çok diş macununun yapısında da bulunur. Son yıllarda yapılan çalışmalar, koruyucu tedavi olarak, hamilelik dönemi veya bebeklikte oral yolla verilen flor tabletlerinin diş çürüklerinin gelişimini önlemede yeterli olmadığını göstermiştir. Diş yüzeylerine topikal olarak flor uygulamasının çürüklere karşı direnç kazanmada oldukça etkili bir yöntem olduğu bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Bu nedenle 3-6 aylık periyotlarla topikal fluorid jelleri uygulanması, çocuğun ileriki hayatında çürüklere karşı önemli ölçüde koruma sağlayacaktır.
Flor uygulaması
Florür dişin mine tabakasını güçlendirerek dişleri çürüğe karşı dirençli hale gelir. Florürlü su içilmesi, florür takviyelerinin yutulması, florürlü diş macunu, gargara kullanımı veya diş hekiminin uyguladığı florür jelleri gibi lokal uygulamalarla alınabilir. Flor dişi hekimi tarafından özel bir kalıba solüsyon ve jel ile doldurup birkaç dakikada ağza uygulanır. Bu işlemin 6 ayda bir tekrarlanması gerekir. Kullanılmakta olan içme sularının flor içermesi önemlidir. Bunun yeterli olmadığı durumlarda uygun doz belirlenerek flor takviyeleri alınabilir. Çocuğunuz çok fazla florür alırsa kalıcı dişlerin ön yüzeylerinde beyaz, düzensiz lekeler (florosiz) olabilir.
Yer Tutucu Uygulaması
Süt dişinin zamanından önce çürük, travma veya benzeri başka bir nedenle kaybedildiği durumlarda kalıcı diş gelinceye kadar geçici bir yer tutucu yapmak gerekebilir. Yer tutucular sabit veya hareketli olabilir. Gerektiği halde yer tutucu yapılmazsa her iki taraftaki dişler boş alanlara doğru kaymaya başlar. Karşı çenedeki dişler uzamaya başlar. Bu durumda ortodonti tedavisi zorunlu hale gelir.
Kalıcı dişlerde sorunlara yol açabilecek süt dişi problemleri
Ön süt dişlerine gelmiş olan darbe enfeksiyonlara yol açarak, kalıcı dişlerin şekil, büyüklük ve renklerinde düzensizlikler yapabilir. Süt dişleri tedavi ile yerlerinde tutulmak yerine çekilirse, boşluğu korumak için yer tutuculara gerek duyulabilir. 6 yaş dişi ağız içinde sürerken süt birinci ve ikinci azılarının yerlerinde olması çok önemlidir. Böylelikle 6 yaş dişi normal yerinde sürecektir.
Çocuklarda oluşan diş problemlerinin tedavi edilmesi
Çürük
Dişteki çürük kısmı temizlenerek kalıcı veya geçici dolgu malzemesi ile doldurulur. Çürük çok ilerlemişse, dişin canlı kısmına kadar kanal tedavisi uygulanabilir.
Darbe
Bazen düşme veya yaralanma durumunda diş yerinden çıkabilir ya da kırılabilir. Kaza sonucu dişte bir kırılma oluşursa, dişi ılık su ile silip temiz tutarak zaman kaybetmeden diş hekimine gidilmesi gerekir.
Diş çekimi
Bazı durumlarda çürük, dişin canlı kısmına kadar ilerler ve dişin köklerinden çene kemiğine kadar uzanan ağrılı ve iltihaplı bir duruma neden olabilir. Problemli diş süt dişiyse ve alttan gelen kalıcı dişin sürmesi çok yakınsa çekim yapılabilir. Kalıcı dişin sürme zamanı yakın değilse çekilen dişin yerine bir yer tutucu yapılması gerekir.
Çocuklarınızın ağız sağlığını korumak için
- Çocuğunuza dişlerinin çürümesini engelleyen florürlü diş macunu ile günde iki kere dişlerini fırçalamayı öğretin.
- Nişastalı ve şekerli gıdalardan uzak durun.
- Çocuğunuzun içtiği suyun florürlü olduğundan emin olun.
- Düzenli diş muayenesi için çocuğunuzu diş hekimine götürün.
Koruyucu Diş Hekimliği Neler Yapar?
- Diş fırçalama alışkanlığının kazandırılması
- Diş ipi kullanma alışkanlığının kazandırılması
- Diş sürmesinin takip edilmesi (sürme rehberliği)
- Ağız alışkanlıklarının (parmak veya emzik emme gibi) tespiti ve engellenmesi
- Koruyucu ve durdurucu ortodontik tedaviler (yer tutucu aparey uygulamaları)
- Dengeli ve çürük yapıcı olmayan beslenme alışkanlığı kazandırılması
- Fissür sealant uygulamaları
- Fluorid uygulamaları
- Spor yaralanmalarından korunmak için ağız koruyucu uygulamaları
- Bu koruyucu uygulamalar için ebeveynlerle iş birliği yapılması